Κατακόρυφη μείωση της παραγωγής κάστανου στο Άστρος

Eρώτηση έχει κατατεθεί στην Ελληνική Βουλή από την Ελληνική Λύση με Αριθμό Πρωτοκόλλου 3043/06-02-2024 σχετικά με το θέμα « Κατακόρυφη μείωση της παραγωγής κάστανου στο Άστρος της Κυνουρίας Αρκαδίας  » και την απάντηση από το αρμόδιο Υπουργείο.

Δείτε την ερώτηση

Κύριε Υπουργέ,

Μεγάλη κινητοποίηση πρόσφατα διοργανώθηκε, όπως πληροφορηθήκαμε, στο Άστρος της Κυνουρίας, εξαιτίας της μειωμένης εφετινής παραγωγής κάστανου κατά 70%. Όπως δηλώθηκε κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης, τα αίτια της καταστροφής της παραγωγής οφείλονται σε συγκεκριμένα αίτια, όπως μεταξύ των άλλων περιλαμβάνονται η φαιά σήψη και η σφήκα. Σε συνέχεια των δηλώσεων των καστανοπαραγωγών εκπρόσωπος αυτών ανέφερε ότι η μείωση της παραγωγής έφτασε σε τέτοιο χαμηλό κι ανησυχητικό επίπεδο οδηγώντας τους εν λόγω «... σε δυσμενή οικονομική κατάσταση, διότι η ακαρπία σταμάτησε εντελώς τις εξαγωγές, με κύρια χώρα την Ιταλία και την παραγωγή».

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω,

Ερωτάται ο κ. Υπουργός:

Ποια μέτρα προτίθεσθε να αναλάβετε, προκειμένου να στηρίξετε το απολεσθέν εισόδημα των καστανοπαραγωγών του Άστρους της Κυνουρίας Αρκαδίας, εξαιτίας της κατακόρυφης μείωσης της εφετινής παραγωγής κάστανου;

Ο ερωτών Βουλευτής

ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ

Η απάντηση

ΘΕΜΑ:1. Έγγραφο Βουλής ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΟΥΛΗΣ:EΡΩΤ: 3043 /6-2 -2024  Σχετικά με τα θέματα αρμοδιότητάς μας, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Οι ζημιές στις καλλιέργειες όπως της καστανιάς από μικροκαρπία, ξηρασία καθώς και από φυτοπαθολογικές- εντομολογικές προσβολές σύμφωνα με τον ισχύοντα Κανονισμό Ασφάλισης Φυτικής Παραγωγής , ο οποίος εκδόθηκε σε εφαρμογή του νόμου 3877/2010, (ΦΕΚ 160/τ.Α'/ 20.9.2010 ) , δεν καλύπτονται ασφαλιστικά από τον ΕΛ.Γ.Α. και δεν αποζημιώνονται, αλλά και σε πρόγραμμα Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων για να ενταχθούν θα πρέπει να πληρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις του Κανονισμού Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων και των κοινοτικών Κατευθυντήριων Γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της γεωργίας και δασοκομίας.

Ειδικότερα θα πρέπει εκτός των άλλων, η παραγωγή του έτους ζημιάς να έχει ζημιωθεί κατά είδος προϊόντος, (καλλιέργεια) , σε επίπεδο Νομού σε ποσοστό 30% και πάνω, σε σχέση με τη μέση απόδοση των προηγούμενων τριών ετών και η ζημιά να είναι αποτέλεσμα μιας δυσμενούς καιρικής συνθήκης, και όχι συνδυασμό πολλών.

Επιππλέον αναφέρεται ότι η πολιτεία έχει συμμετέχει σε συσκέψεις με τοπικούς άρχοντες και φορείς των καστανοπαραγωγών για να συζητηθούν τα σχετικά προβλήματα που επηρεάζουν την καλλιέργειά του καστάνου και να εξευρεθεί βιώσιμη πρακτική για την ανάπτυξη και επέκταση της καστανοκαλλιέργειας καθώς και τη διερεύνηση ένταξης των καστανοπαραγωγών σε ειδικό καθεστώς οικονομικής ενίσχυσης, ώστε να ισοσκελίσουν τις απώλειες στο αγροτικό τους εισόδημα, λόγω των ασθενειών κυρίως που πλήττουν τις φυτείες τους.

Συμπερασματικά τονίζεται ότι η παραγωγή κάστανου αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική δραστηριότητα για τον ορεινό όγκο περιοχών της χώρας μας και την κυριότερη πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους. . Επιπλέον ως μακροπρόθεσμη λύση είναι οι προσπάθειες που πρέπει να γίνουν για την διάσωση, τον εκσυγχρονισμό της καλλιέργειας και την ανανέωση των γηρασμένων καστανοτεμαχίων καθώς σε αρκετούς οικισμούς υπάρχουν πολλά υπέργηρα δέντρα.

Όλες αυτές οι ενέργειες έχουν ως στόχο να βοηθήσουν στη συγκράτηση του πληθυσμού στους ορεινούς οικισμούς και στην ανάπτυξη αυτών, καθώς και στην προσέλκυση επισκεπτών και τουριστών κυρίως κατά την εποχή της συγκομιδής. Επιπλέον τονίστηκε εκ μέρους της πολιτείας ότι θα υπάρξει συνεργασία με τα Ινστιτούτα προκειμένου να χρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης έρευνες που θα οδηγήσουν σε συμπεράσματα για τον περιορισμό διάδοσης και αντιμετώπισης των ασθενειών.Ως προς ενημέρωση αναφέρεται ότι η πολιτεία έχει συναντηθεί με επιστήμονες του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, για να διερευνηθούν τα αίτια εμφάνισης ασθενειών και να αντιμετωπιστούν άμεσα ώστε να μην κινδυνεύουν μελλοντικά οι καστανοκαλλιέργειές.

Επιπρόσθετα οι υπηρεσίες του ΕΛ.Γ.Α. μέσω των επισημάνσεων έχουν καταγράψει την εξέλιξη της καλλιέργειάς των καστάνων της Π.Ε. Αρκαδίας προς ενημέρωση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών.

Σε κάθε περίπτωση η πολιτεία και τα συναρμόδια Υπουργεία παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και τις ανάγκες που αναδεικνύονται σε κάθε κλάδο μελετώντας τα αιτήματα των παραγωγών, (όπως των καστανοπαραγωγών της Π.Ε Αρκαδίας) φορέων εκπροσώπων, τοπικών αρχόντων και παρεμβαίνουν με τις απαραίτητες πρωτοβουλίες και προσαρμογές όπου χρειάζεται, εφόσον είναι εφικτό βάσει της ελληνικής και ενωσιακής νομοθεσίας ώστε να στηριχθούν αποτελεσματικά οι πληγέντες, η τοπική οικονομία και η κοινωνία.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Σχετικά με την παραπάνω Ερώτηση που κατέθεσε ο Βουλευτής κ. Κ. Βελόπουλος, σας πληροφορούμε τα εξής:

Όσον αφορά την ασθένεια της φαιάς σήψης του κάστανου σημειώνεται ότι, βρίσκεται στο στάδιο υπογραφής σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) και του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ για ερευνητικό έργο, διάρκειας 36 μηνών, που υποβλήθηκε στο ΥΠΑΑΤ από το ΙΔΕ του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ με θέμα: «Φαιά σήψη του κάστανου (Gnomoniopsis smithogilvyi): διερεύνηση της αιτιολογίας της βιο-οικολογίας του παθογόνου και των μεθόδων ολοκληρωμένης διαχείρισης της ασθένειας» που θα διερευνήσει και προτείνει μεθόδους για την αντιμετώπιση της εν λόγω ασθένειας. Φορείς εκτέλεσης του έργου είναι το ΙΔΕ του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ, το Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων (ΙΕΥΠ) του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Σχολή Γεωπονικών Επιστημών-Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος).

Σχετικά με την ασθένεια της σφήκας της καστανιάς Dryocosmus kuriphilus (Yasumatsu) που εντοπίζεται στις καστανοκαλλιέργειες, αναφέρεται ότι το ΥΠΑΑΤ εφήρμοσε με επιτυχία προγράμματα για τη βιολογική καταπολέμηση της σφήκας της καστανιάς με την εξαπόλυση του παρασιτοειδούς εντόμου Torymus sinensis κατά τα έτη 2018, 2019, 2020, 2021 και 2022 και ταυτόχρονη επίβλεψη της εγκατάστασής του. Οι εξαπολύσεις πραγματοποιήθηκαν από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΥΔΕ) του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού - ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ). Το έργο ολοκληρώθηκε το 2023 με την εκτίμηση της εγκατάστασης του παρασιτοειδούς στις περιοχές εξαπόλυσης. Επίσης εξαπολύσεις πραγματοποιήθηκαν και από την Περιφέρεια Πελοποννήσου σε συνεργασίας με το ΜΦΙ. Στην περιοχή της Κυνουρίας εξαπολύσεις του παρασιτοειδούς πραγματοποιήθηκαν από το 2018 έως και το 2021. Όπως αναφέρεται στην τελική έκθεση του έργου: «Το παρασιτοειδές είναι επαρκώς εγκατεστημένο στη χώρα και έχει εισέλθει στη φάση της ταχείας αύξησης των πληθυσμών. Σε πολλές περιοχές της χώρας η μείωση των προσβολών από τη σφήκα της καστανιάς είναι ορατή. Δεδομένου του καλού επιπέδου εγκατάστασης αλλά και των υψηλών πληθυσμών που εμφανίζει το παρασιτοειδές δεν απαιτούνται περεταίρω εξαπολύσεις αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται από τους παραγωγούς όλα εκείνα τα μέτρα που εξασφαλίζουν την προστασία του, όπως είναι η αποφυγή διενέργειας ψεκασμών με ευρέως φάσματος εντομοκτόνα την περίοδο της άνοιξης και η καταστροφή των ξερών κηκίδων (οι οποίες αποτελούν τις θέσεις διαχείμασης του παρασιτοειδούς) κατά την περίοδο του χειμώνα και τις αρχές της άνοιξης.»

Περαιτέρω, για τα θέματα της φαιάς σήψης του κάστανου και της ασθένειας της σφήκας της καστανιάς που άπτονται των αρμοδιοτήτων του ΜΦΙ και του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, σας διαβιβάζουμε τα υπ' αριθμ. πρωτ. 803/8-2-2024 και 7275/12-2-2024 αντίστοιχα σχετικά έγγραφα των εν λόγω Οργανισμών.

Όσον αφορά στο θέμα της στήριξης των καστανοκαλλιεργητών, σημειώνεται ότι στις καλλιέργειες κάστανου παρατηρείται το φαινόμενο της μικροκαρπίας λόγω των κλιματικών συνθηκών, καθώς και φυτοπαθολογικές και εντομολογικές προσβολές. Οι εν λόγω ζημιές, σύμφωνα με τον ισχύοντα Κανονισμό Ασφάλισης Φυτικής Παραγωγής του ΕΛ.Γ.Α., ο οποίος εκδόθηκε σε εφαρμογή του ν.3877/2010 (Α'160), δεν καλύπτονται ασφαλιστικά από τον ΕΛ.Γ.Α. και δεν αποζημιώνονται. Σχετικά επισυνάπτεται το με αριθμ. πρωτ. 1379/7-2-2024 έγγραφο του ΕΛ.ΓΑ.

Ωστόσο, η Κυβέρνηση έχει συγκεκριμένη λογική αντιμετώπισης αυτών των φαινομένων που περιλαμβάνει τη συνεχή παρακολούθηση της εξέλιξης των καλλιεργειών κάστανου από τον οικείο ΕΛΓΑ. Εφόσον, λοιπόν, από τις διαπιστώσεις και τα στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών προκύψει η ανάγκη στήριξής τους, τότε θα αξιοποιηθεί κάθε εργαλείο που παρέχει η εθνική και ενωσιακή νομοθεσία και πάντοτε εντός των δημοσιονομικών ορίων, όπως έχει γίνει και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε την οικονομική ενίσχυση, ύψους 8.350.464 ευρώ, που χορηγήθηκε, εντός του 2023, σε παραγωγούς κάστανων σε όλη την Επικράτεια, βάσει της υπ’ αριθμ. 516/100039/31-3-2023 ΚΥΑ «Χορήγηση ενίσχυσης σε παραγωγούς μήλων και κάστανων σε όλη την Επικράτεια και λεπτομέρειες εφαρμογής με βάση την υπό στοιχεία 2022/C 426/01 (CC 426/C 426/01 (GnomoniopsisC01 (C 426/C 426/01 (GnomoniopsisC9.11.2022) ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Προσωρινό Πλαίσιο για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας)» (Β'2129/31-3-2023).

Σε κάθε περίπτωση, η αποτύπωση των ζημιών έχει γίνει και η εξέλιξή τους παρακολουθείται στενά και αδιαλείπτως. Σκοπός είναι να διαμορφωθεί μία πλήρης εικόνα στη διάρκεια όλης της καλλιεργητικής περιόδου, ώστε να αξιολογηθεί η κατάσταση και να ξεκινήσουν οι παρεμβάσεις, εφόσον αυτές κριθούν απαραίτητες.

Όσον αφορά στην πολιτική που ασκείται στον τομέα των οπωροκηπευτικών, συμπεριλαμβανομένων και των κάστανων, σημειώνεται ότι το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στηρίζει και προωθεί τον εν λόγω τομέα μέσω των Οργανώσεων Παραγωγών με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα, της ελκυστικότητας των Οργανώσεων Παραγωγών και του ειδικού στόχου της διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος.

Οι Οργανώσεις Παραγωγών, μέσα από τα επιχειρησιακά τους προγράμματα, δύνανται να υλοποιούν δράσεις που αφορούν στην προώθηση και βελτίωση εμπορίας των προϊόντων τους, στην απόσυρση προϊόντων από την αγορά μέσω της δωρεάν διανομής, όπως και σε περιβαλλοντικές δράσεις (ολοκληρωμένη διαχείριση καλλιέργειας, καταπολέμηση ασθενειών με φιλοπεριβαλλοντικά μέσα κ.λπ.) σύμφωνα με τους Κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, 891/2017 και 892/2017, καθώς και την αριθ. 1400/395263/22-12-2023 απόφαση του Υπουργού και Υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «Καθορισμός των αναγκαίων συμπληρωματικών μέτρων για την εφαρμογή των επιχειρησιακών προγραμμάτων στον τομέα των οπωροκηπευτικών, στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 20232027» (Β'7430/29-12-2023), όπως ισχύουν.

Επιπρόσθετα, στη νέα ΚΑΠ (2023-2027) και το Στρατηγικό Σχέδιο που θα υλοποιηθεί, στις τομεακές παρεμβάσεις των οπωροκηπευτικών, οι Οργανώσεις Παραγωγών (Ο.Π.) μέσω των επιχειρησιακών τους προγραμμάτων θα περιλαμβάνουν υποχρεωτικά σε ποσοστό 2%, δράσεις που έχουν στόχο την έρευνα περί των βιώσιμων μεθόδων παραγωγής και ανάπτυξή τους, συμπεριλαμβανομένων της ανθεκτικότητας έναντι των επιβλαβών οργανισμών και των ζωονόσων και του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής σε αυτήν, των καινοτόμων πρακτικών και των τεχνικών παραγωγής που ενισχύουν την οικονομική ανταγωνιστικότητα και δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη αγορών, όπου θα μπορούσε να ενταχθεί από τις Ο.Π. το θέμα έρευνας για την ασθένεια της φαιάς σήψης του κάστανου και της σφήκας της καστανιάς.

Ενημερωτικά, αναφέρεται ότι στην Π.Ε. Αρκαδίας, σύμφωνα με το Εθνικό Μητρώο Αγροτικών Συνεταιρισμών και άλλων συλλογικών φορέων (ΕΜΑΣ 2023), δεν υπάρχει Οργάνωση Παραγωγών με κάστανα μεταξύ των αναγνωρισμένων προϊόντων της.